Lúc đêm đã về khuya, hành giả thường hay miên man suy nghĩ về cách thức mà những giáo huấn từ cách đây hàng ngàn năm, vượt qua bao thăng trầm thời đại, mà vẫn được bảo tồn vẹn nguyên cho chúng ta ngày nay. Đã có lúc tôi từng hình dung "Kho Tàng Pháp Bảo" là một khái niệm vô cùng vĩ mô, kiểu như một cái thư viện khổng lồ chứa đầy kinh sách cổ hay những kho lưu trữ điện tử của thời đại mới. Tuy nhiên, thực tế tôi lại thấy nó tương đồng với một chiếc mỏ neo tâm linh. Một thực thể giúp tâm thức không bị cuốn phăng đi theo các phong trào thời thượng hay các quan điểm giải thích "thuận tiện" của thời nay.
Mình tự hỏi, nếu không có cái kho tàng ấy —không có Tam Tạng Pāḷi, rồi mấy bản Chú giải, Phụ chú giải mà các bậc tiền bối đã dày công giữ gìn— thì chắc đạo Phật bây giờ chắc đã biến thành một thứ triết lý tâm linh pha tạp nào đó rồi. Người ta hay có xu hướng muốn làm cho mọi thứ trở nên "dễ thở" hơn, cho tương đồng với phong cách sống vội vã ngày nay, nhưng chính việc "tối giản hóa" ấy đôi khi lại đánh mất đi cốt tủy nguyên bản của Chánh Pháp. Tôi tin rằng Chánh Pháp sẽ không biến mất một cách đột ngột. Nó cứ mờ dần, loãng đi một chút mỗi ngày, cho tới khi con người chẳng còn ý niệm gì về mục tiêu giải thoát nguyên bản.
Trong khi xem xét các trang kinh văn, tôi chợt thấy e sợ trước trọng trách "duy trì" di sản. Vấn đề không nằm ở việc bảo quản sách vở khỏi hư hại hay bụi bặm, mà chính là duy trì các tiêu chuẩn đạo đức ấy sống động trong nội tâm. Pháp Bảo thực chất là một cây thước đo mực thước. Mỗi khi gặp phải một ý kiến mới hoặc cách hành trì "lạ lẫm", hành giả luôn có chuẩn mực để đối chiếu. Nếu không có bộ chuẩn ấy, mình dễ bị dắt mũi bởi cảm xúc cá nhân hoặc bị lệ thuộc vào những cảm giác thoáng qua. Hành trì dựa trên cảm hứng nhất thời ắt sẽ dẫn đến việc lầm đường lạc lối, đó là bài học mà tôi đã từng phải trả giá không ít lần.
Thật đặc biệt khi biết rằng kho tàng Pháp Bảo này không chỉ dành riêng cho chư Tăng. Dưới góc độ người tại gia, tôi thấy mình cũng cần có bổn phận gìn giữ. Không phải là đi giảng dạy gì cho ai, mà chính là học hành nghiêm túc, thấu hiểu tường tận để tránh làm sai lạc chân lý vốn có. Nếu thiếu đi sự thực hành, Pháp Bảo chẳng khác nào một khối tri thức vô hồn, là những di sản nằm im trong các bộ kinh điển. Chỉ khi chúng ta áp dụng Pháp để soi xét mọi hành động, ngôn từ hay trong những khi nội tâm dậy sóng, thì lúc đó Pháp mới thực sự trở nên sống động.
Suy ngẫm về sự tận tụy của tiền nhân trong việc trì tụng, biên chép, và xác minh từng từ ngữ một để kế thừa, tôi tự nhận thấy mình còn nhiều lười biếng. Chúng ta đang sống trong thời đại mà mọi thứ đều sẵn có qua một cái chạm trên màn hình điện thoại, tuy nhiên sự dễ dàng ấy đôi lúc lại làm cho việc học đạo trở nên nông cạn. Bảo tồn Chánh Pháp nghe thì cao siêu, nhưng chắc nó bắt đầu từ việc mình chịu khó ngồi xuống, nghiền ngẫm một đoạn kinh văn thật kỹ, rồi tự vấn get more info về nếp sống của bản thân. Chẳng cần những điều phô diễn, chỉ cần sự thành thật với bản thân là điều cốt yếu.
Màn đêm thật yên bình, có lẽ đây là lúc thích hợp để khép lại dòng suy tưởng này. Pháp tính vẫn luôn hằng hữu, không hề lay động, chỉ có mình là cứ mải miết đi tìm những thứ xa rời mà quên mất cái gốc rễ ngay dưới chân. Dường như chính trong sự tĩnh lặng này, giáo pháp mới có thể thẩm thấu sâu sắc nhất vào tâm hồn.